Μέσα στην χριστιανική λατρεία υπάρχει έντονα η έννοια της τέχνης. Όπως υπάρχει η ψαλτική τέχνη, έτσι υπάρχει η τέχνη της αγιογραφίας και η τέχνη της ναοδομίας και αρχιτεκτονικής. Στη τελευταία συναντάμε τις ονομασίες και τις τεχνικές δομής του κτιρίου σύμφωνα με τις θεολογικές πατερικές διδαχές.
Από τις αρχαιότερες ονομασίες για το τόπο λατρείας είναι η λέξη ναός όπου σημαίνει μεγαλοπρεπής κατοικία από το ρήμα ναίω που σημαίνει κατοικώ. Ενώ σε άλλες θρησκείες πιστεύεται ότι οι ναοί αποτελούν την αποκλειστική κατοικία του Θεού, στο χριστιανισμό ο ναός είναι ο χώρος που είναι έντονη η παρουσία του Θεού και ο πιο κατάλληλος τόπος λατρείας. Άλλη ονομασία είναι αυτή της εκκλησίας από την συνάθροιση στο ναό της Εκκλησίας του Θεού όπου έχει επικρατήσει μέχρι και σήμερα.
Οι πρώτοι χριστιανοί συναθροίζονταν σε ιδιωτικές κατοικίες ενώ με το διάταγμα των Μεδιολάνων το 313 αρχίζουν να χτίζονται ναοί παντού. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Ελένη πρωτοστάτησαν στην ανέγερση ναών όπως ο ναός του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, την Γεννήσεως στην Βηθλεέμ και της Αγίας Σοφίας, των Αγίων Αποστόλων και της Αγίας Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη. Οι διάδοχοι του συνέχισαν να ανεγείρουν ναούς ενώ πολλοί ειδωλολατρικοί ναοί μετατράπηκαν σε χριστιανικοί. Έτσι η ναοδομία αναπτύχθηκε και άρχισε να αποκτά συγκεκριμένες μορφές από τις οποίες οι πιο γνωστές είναι αυτή της βασιλικής, του περίκεντρου και του ναού με τρούλο.
Πρώτος χρησιμοποιήθηκε ο ρυθμός της βασιλικής. Ήταν στενόμακρα ορθογώνια οικοδομήματα που διαχωρίζονταν εσωτερικά με κιονοστοιχίες σε δύο ή τρία μέρη (κλίτη). Μπροστά από την είσοδο υπήρχε μια περίστυλη αυλή το αίθριον ενώ στο πίσω μέρος το οικοδόμημα κατέληγε σε μια ημικυκλική κόγχη. Σε αυτό το ρυθμό χτίστηκαν οι παλαιοχριστιανικοί ναοί καθώς από τους ναούς που σώζονται ακέραιοι είναι ο ναός της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ (4ος αι.), της Παναγίας Αχειροποιήτου και του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη (5ος αι.). Παράλληλα χρησιμοποιήθηκε ο περίκεντρος ρυθμός ναού (rotonda) κυρίως στα βαπτιστήρια και τα μαρτύρια, τους ναούς που χτίζονταν πάνω στους τάφους μαρτύρων. Αυτά τα οικοδομήματα ήταν κυκλικά ή πολυγωνικά με θόλο καθώς δείγμα αυτού του ρυθμού είναι ο ναός του Αγίου Γεωργίου στην Θεσσαλονίκη. Από τον συνδυασμό των δύο προηγούμενων ρυθμών προέκυψε ο ρυθμός βασιλικής με τρούλος. Ο ρυθμός πήρε μεγάλη διάδοση τον 6ο αι. με τελειότερη μορφή του τον περίφημο ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Εξέλιξη αυτής της μορφής είναι ο ρυθμός του σταυροειδή με τρούλο ναού, ο λεγόμενος και βυζαντινός ρυθμός που κυριαρχεί στην βυζαντινή αρχιτεκτονική από τον 11ο αιώνα και μετά. Στο ρυθμό αυτό η στέγη διαμορφώνεται σε σχήμα σταυρού στο κέντρο του οποίου υψώνεται ο τρούλος στηριζόμενος σε τέσσερις κολώνες. Δείγματα αυτού του ρυθμού είναι ο ναός της Παναγίας στην Μονή του οσίου Λουκά, των Αγίων Θεοδώρων και της Καπνικαρέας στην Αθήνα, της Αγίας Αικατερίνης και των Αγίων Αποστόλων στη Θεσσαλονίκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου