Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου, βλέπουμε ότι η χριστιανική λατρεία παίρνει μια πρώτη οργανωμένη μορφή μόλις τον 5ο αιώνα. Σε συνδυασμό με την κατάπαυση των διωγμών από τον Μ. Κωνσταντίνο, χτίζονται μεγάλοι ναοί και καταργείται το μέχρι τώρα αυτοσχεδιαστικό στοιχείο της θείας λατρείας. Δημιουργούνται τύποι λατρείας οι οποίοι έχουν διαφορές μεταξύ τους μόνο για λόγους γεωγραφικούς. Αυτή την εποχή πρωτοεμφανίζονται οι εορτές των Χριστουγέννων, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η Ανάληψις, η Ύψωσις του Σταυρού κ.α.
Σημαντικό στοιχείο είναι ότι για την καταπολέμηση των αιρέσεων, μπαίνει στην ακολουθία της Θείας Λειτουργίας το Σύμβολο της Πίστεως ενώ προς αντίδραση στους αιρετικούς που χρησιμοποιούσαν έντεχνη μουσική, πήγες αναφέρουν ότι και η εκκλησία εισήγαγε στη λατρεία το έντεχνο άσμα. Το δεύτερο στοιχείο, αυτό δηλαδή της εισαγωγής της έντεχνης μουσικής στη λατρεία, θεωρείται η απαρχή αυτό που ονομάζουμε σήμερα βυζαντινή μουσική. Δίνεται μια ώθηση στην καλλιέργεια της υμνολογίας καθώς εμφανίζονται εξαιρετικοί υμνωδοί όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Έτσι εκτός από την λατρεία και την μουσική της, μεταβολές παρατηρούνται στο τρόπο της νηστείας αφού μεγαλώνει σε επτά εβδομάδες πριν το Πάσχα και θεσπίζονται νέες νηστείες πριν την εορτή των Αγίων Αποστόλων, την Μεταμόρφωση και την Κοίμηση της Θεοτόκου. Αυτή την εποχή επικράτησε το βάπτισμα των νηπίων ενώ η φανερή εξομολόγηση αντικαταστάθηκε από την μυστική στον «πρεσβύτερο της μετανοίας» για λόγους προσέλευσης στο μυστήριο της εξομολογήσεως.
Η θεία λατρεία στην Ορθόδοξη εκκλησία παίρνει την οριστική της μορφή τον 9ο αιώνα. Νέες εορτές προστίθενται, οι νηστείες επεκτείνονται δίνοντας έτσι μια ώθηση στην υμνογραφία καθώς βρισκόμαστε σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε βυζαντινή αυτοκρατορία. Αυτή την εποχή, αξιοσημείωτο είναι ότι το μοναχικό τυπικό επικράτησε έναντι του ενοριακού. Βλέπουμε ότι είχαν δημιουργηθεί δύο τυπικά με κοινά στοιχεία και διαφορές μεταξύ τους, το κοσμικό ή ασματικό τυπικό και το μοναχικό που είχε διαμορφωθεί στην μονή του Αγίου Σάββα και γι’αυτό ονομάζεται Ιεροσολυμιτικό ή Τυπικό του Αγίου Σάββα. Φαίνεται ότι η επιρροή των μοναχών ήταν μεγάλη καθώς υπήρχε από την μεριά των λαϊκών μεγάλος σεβασμός ώστε να επικρατήσει στις ενορίες το μοναχικό τυπικό.
Στην Τουρκοκρατία η θεία λατρεία παρουσίασε παρακμή καθώς οι λιτανείες και οι κωδωνοκρουσίες καταργήθηκαν ενώ οι μεγαλοπρεπείς ναοί καταλήφθηκαν από τους Τούρκους. Το κήρυγμα ήταν σπάνιο καθώς δεν υπήρχαν μορφωμένοι κληρικοί ενώ οι ακολουθίες τελούνταν την νύχτα σε μικρούς και ταπεινούς ναούς. Η υμνογραφία είναι ανύπαρκτη καθώς η ανάγκη για αυτή δεν υπάρχει ενώ παρατηρούμε τη σύντμηση στις ακολουθίες λόγω χρόνου. Η θεία λατρεία αρχίζει να εξυψώνεται μόλις τον 19ο αιώνα ως τις μέρες μας και η ανάγκη τόσο για κήρυγμα από μορφωμένους κληρικούς όσο και από υμνογραφική παραγωγή είναι μεγάλη. Αρχίζει να καλλιεργείται η ιδέα ότι ο άνθρωπος θεωρεί απαραίτητη τη μουσική, ή ακόμα καλύτερα την ψαλτική και την υμνογραφία, μέσα στην εκκλησία στα πλαίσια της λατρείας του προς το Θεό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου