Η ορθόδοξη εκκλησία χαρακτηρίζεται από το ήθος και τη τάξη που καθορίζει το εκκλησιαστικό πνεύμα. Για τη βυζαντινή μουσική, την εκκλησιαστική μουσική της ανατολικής ορθοδόξου εκκλησίας μας, το δεύτερο στοιχείο που προανέφερα λειτουργεί ως η βάση για την απλή εφαρμογή της μουσικής μέσα στο λατρευτικό χώρο του ναού. Με απλά λόγια, η τάξη ή αυτό που συνηθίζουμε να λέμε στην εκκλησία «Τυπικό», καθορίζει την σειρά που θα πρέπει να ειπωθεί το καθετί την ώρα των ακολουθιών. Είναι όμως αρκετό αυτό;
Σε αυτό το σημείο θα τονίσω ότι σύμφωνα με την ορθόδοξη πατερική διδασκαλία το στοιχείο όπου θα μας βοηθήσει στην επικοινωνία μας με το Θεό μέσω της προσευχής είναι η καθαρότητα και η αγνότητα της ψυχής. Θα αναφέρω μια διήγηση που την άκουσα από αγιορείτες πατέρες σε μια περιήγηση μου στο Άγιο Όρος. Κάποτε σε ένα πανηγύρι ενός χωριού, κάλεσαν για να ψάλλει το πρωτοψάλτη του μητροπολιτικού ναού της περιοχής. Με μεγάλη χαρά δέχτηκε τη πρόσκληση ώστε να συμμετέχει και αυτός με τον τρόπο του στην χαρά του χωριού. Μαζί του όμως ήταν και τα γεροντάκια του χωριού, αυτοί που βοηθούσαν κάθε Κυριακή στα ψαλτικά. Ξεκινά η ακολουθία του εσπερινού και τα γεροντάκια έκαναν τέτοια λάθη στην σειρά, στο «Τυπικό» όπως λέμε, που ήταν πέρα ως πέρα λάθος. Ο πρωτοψάλτης είχε νευριάσει με τη κατάσταση αυτή αφού φαινομενικά προκαλούσε πνευματική αναστάτωση και αταξία μέσα στο ναό την ώρα της ακολουθίας. Στο τέλος νευριασμένος ρωτά τους γερόντους: «Μα, καλά δεν βλέπετε ότι όλα τα λέτε λάθος; Δεν είναι αυτό το τυπικό της εκκλησίας μας». Και αυτοί με ηρεμία και γαλήνη ψυχής του απάντησαν: «κοίταξε να δεις. Εμείς έτσι τα έχουμε μάθει, να μας συγχωρείς. Μα, για να καταλάβουμε ότι τα λέμε σωστά έχουμε σημάδι την ώρα της ακολουθίας. Αν όλα τα λέμε σωστά και πάμε καλά, στην ώρα του εσπερινού όταν ο παπάς βγαίνει να ψάλλει το ‘Φως Ιλαρόν’ εμείς βλέπουμε μια αχτίδα φωτός να βγαίνει από το Ιερό Βήμα. Αν συμβεί αυτό τότε ξέρουμε ότι τα λέμε όλα καλά». Είναι αυτονόητο ότι τα γεροντάκια έκαναν λάθος από άγνοια και ότι με την αγνότητα της ψυχής που τους διέκρινε έβλεπαν το “Άκτιστο Φώς”, το “Φως ιλαρόν” όπως λέμε στην ακολουθία του εσπερινού.
Έτσι χαρακτηριστικά η ορθόδοξη πατερική διδασκαλία διδάσκει τη καθαρότητα της ψυχής την ώρα της προσευχής τόσο από τον προσευχόμενο πιστό όσο κι από τον ψάλτη. Άλλωστε δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι η θέση του ψάλτη μέσα στην εκκλησία την ώρα της λατρευτικής ακολουθίας είναι αυτή του εκπροσώπου του λαού όπου προσεύχεται. Επομένως ορθά σε κάποιες περιπτώσεις σήμερα παρατηρούμε την προσπάθεια ιερέων στις εκκλησίες μας να επαναφέρουν την έννοια του συνόλου καλώντας τους πιστούς να προσευχηθούν και να αναγνώσουν όλοι μαζί το Σύμβολο της Πίστεώς μας και το «Πάτερ ημών». Είναι κάποιες βασικές προσευχές που σχεδόν όλοι γνωρίζουν και δεν απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου